De haalbaarheid van kweekvlees van de boerderij

26-09-2024: Vleesveehouderij: een transitiemodel voor de toekomst van de landbouw

Een wereldleider in de landbouw

Nederland is wereldleider in de export van veehouderij en eiwitrijk voedsel en staat wereldwijd op de tweede plaats in de landbouwexport. In 2019 produceerde Nederland meer dan 3,7 miljoen ton vlees, waarvan 60% werd geëxporteerd, goed voor een omzet van € 5,2 miljard. De strategische logistieke en geografische ligging in Europa versterkt de positie als een van de grootste exporteurs van landbouw- en voedingstechnologie, inclusief de potentie voor kweekvlees.

Behoefte aan verandering

Nederlandse boeren hebben van oudsher een solide verdiencapaciteit dankzij onze status als landbouwexporteur. De veehouderij, waaronder de melkvee-, varkens- en pluimveesector, heeft dit succes teweeggebracht. Recente uitdagingen zoals schommelende marktprijzen, hoge productiekosten, financiële risico's door infectieziekten en strenge milieu- en dierenwelzijnsregels hebben echter de winstgevendheid en veerkracht van bedrijven aangetast.

De huidige verdiencapaciteit staat onder druk en er zijn weinig tot geen groeimogelijkheden. Uit een onderzoek van Connecting Agri & Food met RESPECTfarms blijkt dat er in de rundveehouderij tussen 2020 en 2023 gemiddeld geen operationele winst is gemaakt. Dit terwijl er jaarlijks 426 miljoen euro aan subsidies (GLB) in wordt geïnvesteerd.

Naast economische problemen staat de Nederlandse veehouderijsector onder druk door milieuproblemen, zoals stikstof, en zorgen over dierenwelzijn en -gezondheid. Intensieve landbouwpraktijken leiden tot spanningen op het gebied van ruimtelijke ordening en landgebruik. Politieke en maatschappelijke druk resulteert in
Beleid ter bevordering van duurzame landbouwpraktijken, verbetering van dierenwelzijn en vermindering van milieuvervuiling. Het vinden van een evenwicht tussen economische belangen, milieuoverwegingen en dierenwelzijn is een constante uitdaging voor beleidsmakers en de veehouderijsector.

Uit onderzoek uitgevoerd in samenwerking met Connecting Agri and Food en de Rabobank, gebaseerd op Agrimatie , blijkt dat de rundveehouderij een winstgevendheid heeft van gemiddeld 95% (omzet / 100 EUR kosten) tussen 2020 en 2023. Dit ondanks het feit dat er jaarlijks 426 miljoen aan subsidies (GLB) wordt geïnvesteerd en 8% van hun inkomsten afkomstig is uit andere activiteiten dan de veehouderij. Veel bedrijven in de vleesketen moeten winst maken, maar veehouders krijgen zeker niet de winst die ze verdienen.

Naast de economische druk is er ook maatschappelijke druk: de kosten voor de maatschappij om vlees te produceren en te consumeren zijn aanzienlijk. Wageningen Universiteit berekent in een True Cost Accounting-studie dat elke kilo rundergehakt van melkkoeien 4,91 euro aan maatschappelijke kosten met zich meebrengt. De studie toont ook aan dat dezelfde hoeveelheid gekweekt rundergehakt, geproduceerd op een boerderij, een significante verlaging van de maatschappelijke kosten met zich meebrengt, namelijk 2,17 euro.

Wij hadden een geweldig idee

We wisten dat er dringend behoefte was aan nieuwe bedrijfsmodellen voor de veehouderij. De huidige verdiencapaciteit staat onder druk en er zijn weinig tot geen groeimogelijkheden. Als reactie hierop werd het concept van kweekvlees gepresenteerd als een potentiële transformatieve oplossing, maar niemand dacht na over hergebruik van de bestaande infrastructuur of samenwerking met boeren.

Willem van Eelen, vaak vereerd als de "Peetvader van het kweekvlees", legde de basis voor kweekvlees en de productie ervan op boerderijniveau. Gedreven door een visie om honger te bestrijden en de milieu-impact van traditionele vleesproductie te verminderen, was Van Eelen de pionier van het idee om vlees te kweken.
buiten een dier in de jaren vijftig. Zijn visie was toen al dat veehouders vlees zouden gaan verbouwen als een extra bedrijfsmodel.

We hebben RESPECTfarms opgericht vanuit het idee dat we het beter kunnen: het idee dat kweekvlees een nieuw verdienmodel biedt voor de traditionele veehouderij. RESPECTfarms heeft veel aannames die mensen over landbouw hebben, in overweging genomen. Landbouw wordt vaak als vies beschouwd of boeren zouden niet voldoende opgeleid zijn om fermentatiemachines te bedienen: "Willen boeren dit wel? Is het überhaupt haalbaar? Zal het ooit een levensvatbaar bedrijfsmodel opleveren?"

De afgelopen jaren hebben we een toenemende openheid gezien ten aanzien van het idee om boeren te betrekken en een plek voor hen te creëren. We hebben meer maatschappelijk onderzoek naar dit onderwerp gezien aan universiteiten, meer politieke debatten bij overheden en vooral meer interesse van boerenorganisaties om zich te laten informeren en onderzoek hiernaar te ondersteunen. Deze toenemende interesse in ons concept maakte ons enthousiast over de toekomst, maar benadrukte ook hoe belangrijk het is om te onderzoeken of het mogelijk is.

Haalbaarheid, levensvatbaarheid en wenselijkheid onderzocht

Vanaf januari 2023 hebben we thought leaders uit verschillende sectoren samengebracht om dit na te streven. De afgelopen 1,5 jaar heeft RESPECTfarms gewerkt aan een haalbaarheidsstudie om dit uit te zoeken. Samen met haar consortiumpartners en sponsors, Mosa Meat , Priva , Crole Natuurrund , Rügenwalder Mühle , GAIA , Rabobank , fenaco , de Europese Commissie , Kansen voor West , Dierenbescherming , Barth Misset Foundation , Wageningen University en het Nederlandse Ministerie van Landbouw . Het conceptidee werd onderzocht op haalbaarheid, levensvatbaarheid en wenselijkheid. Het rapport is eigendom van RESPECTfarms en werd gedeeld met onze consortiumleden. We willen graag enkele van onze belangrijkste conclusies met u delen!

Methodologie

RESPECTfarms heeft de afgelopen 18 maanden onderzoek gedaan naar de haalbaarheid van vleesveehouderijen. Het onderzoek was gebaseerd op uitgebreide literatuurstudies , experimenten en interviews met experts op het gebied van vleesveehouderij, bioprocesontwerp, regelgeving, landbouw en meer. Het ontwerp van vleesveehouderijen was gebaseerd op ontwerpcriteria, specifiek gericht op productie op boerderijschaal (bijv. gebruiksgemak, eenvoud of lage CAPEX). We spraken met 12 bedrijven voor de ontwikkeling van cellijnen, 27 voor de ontwikkeling van celvoer, 13 voor de ontwikkeling van bioprocesproducten, 19 voor productontwikkeling, 72 boeren en landbouworganisaties, en namen deel aan talloze verschillende onderzoeksprojecten om informatie te verzamelen. Dit leidde tot het ontwerp van de demonstratieboerderij, met specifieke technologieën die geschikt zijn voor productie op boerderijschaal .

Willen boeren dit?

RESPECTfarms heeft in de afgelopen jaren samen met Wageningen Universiteit interviews met boeren afgenomen. Alleen al met Nederlandse boeren zijn 57 officiële interviews gehouden.

De typische Nederlandse boer die we tegenkwamen, is een boer van de vierde generatie, midden vijftig. Voor deze boeren is boeren niet zomaar een baan, maar een gekoesterde manier van leven. Ze zijn goed opgeleid en zeer bedreven in de landbouw, met een sterke focus op dierenwelzijn en milieubeheer. Ze zien hun rol in de maatschappij als...
cruciaal voor de voedselzekerheid en zoeken steun van de overheid om uitdagingen aan te pakken, zoals schommelende marktprijzen, verminderde winstgevendheid en gestegen kosten als gevolg van recente energiecrises.

Nederlandse boeren staan over het algemeen open voor technologische ontwikkelingen om de productiviteit te verhogen, maar zijn voorzichtig om te afhankelijk te worden van financiële instellingen. Diversificatie van landbouwactiviteiten is essentieel geworden voor het beheersen van financiële risico's in een onvoorspelbaar economisch klimaat. Ze streven naar een betere balans tussen werk en privé, meer persoonlijke vrijheid en minder uren op de boerderij. Ze worden echter geconfronteerd met onzekerheden over de overdracht van hun bedrijf aan toekomstige generaties te midden van veranderende landbouwlandschappen die door klimaatverandering worden gevormd.
veranderingen en verschuivingen in de regelgeving.

10,5% van de Nederlandse boeren wil kweekvlees produceren

Uit dit onderzoek concludeerden we dat 10,5% van de geïnterviewde Nederlanders positief reageert op het idee om over te stappen op de vleesveehouderij. Uitgaande van 19.949 Nederlandse veehouders (alleen melkvee, kalfsvlees, varkensvlees,
(alleen vleeskuikens) in Nederland staan er nu al 2.094 Nederlandse veehouders open voor de transitie. Waarom zouden ze overstappen?

• Economische haalbaarheid: "Als het verdienmodel goed is, zou ik direct overstappen." Huidige veehouderij,
  Met name de rundveehouderij is niet langer rendabel. Van 2020 tot en met 2023 maakte de Nederlandse rundveesector geen operationele winst, ondanks de jaarlijkse subsidie van € 426 miljoen.
• Duurzaamheid: "Duurzaamheidsredenen." Veehouderij draagt aanzienlijk bij aan broeikasgassen
  uitstoot, goed voor 14,5% van alle door de mens veroorzaakte uitstoot. Boeren staan onder druk om duurzame alternatieven te vinden, en het kweekvleesmodel zou een meer haalbare oplossing kunnen bieden.
• Efficiëntie en minder arbeid: "Ik kan meer vlees produceren met minder dieren." Veehouderij vereist lange uren, fysieke arbeid en constante aandacht, wat leidt tot stress en burn-out. Nieuwe oplossingen die deze lasten verminderen en de landbouw aantrekkelijker maken, zijn zeer gewild.
  

Andere landen zijn enthousiast

Als onderzoekspartner van het FEASTS- consortium evalueren we momenteel de wenselijkheid om de komende 24 maanden ook in Duitsland, Frankrijk, Italië, Spanje en Polen over te stappen op kweekvlees. Enkele boeren met wie we tot nu toe hebben gesproken, zeiden:

Naast het onderzoek dat we momenteel in de Europese Unie doen, nemen boeren regelmatig contact met ons op en willen ze deel uitmaken van onze demonstratieboerderij, of de "eerste" RESPECTfarmer. Van Nederland tot Duitsland en van het Verenigd Koninkrijk tot Brazilië: er zijn veel boeren met wie we contact hebben en die in de toekomst nieuwe zakelijke kansen willen creëren met dit concept.

Vleesproductie op boerderijschaal is haalbaar

In de kweekvleesindustrie wordt algemeen erkend dat de productie van kweekvlees op dit moment niet haalbaar is op industriële schaal. Een onderzoek uitgevoerd door Harsini en Swartz van GFI (2023) toonde aan dat de meeste kweekvleesbedrijven van plan zijn om in de toekomst een bioreactorschaal van 50.000 liter te bereiken, terwijl de grootste schaal die tot nu toe is bereikt, beperkt is tot 1.000 liter. Opschaling van een celkweekproces tot dergelijke volumes (50.000 liter) is nog nooit uitgevoerd en brengt grote technische risico's met zich mee. Bij grootschalige celkweekprocessen kunnen gradiënten van opgeloste zuurstof, koolstofdioxide, pH en schuifspanning leiden tot veel lagere celdichtheden aan het einde van het proces, waardoor het proces minder efficiënt wordt.

Het RESPECTfarms-concept minimaliseert deze risico's: we willen produceren op een schaal (<1.000 liter) die al eerder is bereikt. Voor onze boerderijen kunnen we ons voorstellen dat het een kleinschalige kaasmakerij is, waar we bioreactoren ter grootte van een koe gebruiken om vlees te telen. Zo kunnen we concurrerende celdichtheden bereiken en de productie zo efficiënt mogelijk maken.

Om te voldoen aan onze ontwerpcriteria en een haalbaar proces te creëren, zoals eenvoudige bediening, verminderde risico's op besmetting of lagere investeringsbehoeften, maken we gebruik van single-use technologie. In de toekomst kunnen andere bioreactortechnologieën een betere omgeving voor onze cellen creëren en beter werken voor boeren. We zullen de nieuwste technologie continu evalueren, net als onze rol als systeemintegrator.

Om de cellen te laten groeien, hebben we verschillende landbouwgewassen en zijstromen geëvalueerd op hun economische potentieel en technische haalbaarheid. Modellen hebben aangetoond dat aminozuren een kostenfactor zijn en blijven in de productie van kweekvlees, en tussen de 16% en 45% van de kosten van het celvoer uitmaken ( Specht, 2019 ; Humbird, 2021 ). Ons onderzoek toonde aan dat gewassen en zijstromen zoals gist en gras de potentie hebben om een haalbare en kostenconcurrerende bron van celvoer te zijn voor boeren die kweekvlees willen produceren. Er is echter nog werk aan de winkel voor ons en onze partners om een productief proces te ontwikkelen voor de groei van cellen op basis van grondstoffen zoals deze.

Wat de regelgeving betreft, is er een vergunning verleend aan een van onze boeren om kweekvlees op zijn bedrijf te produceren. Hoewel deze vergunning de mogelijkheid aantoont om kweekvlees op boerderijen en door een boer te produceren, streven we ernaar om in de toekomst nog nauwer samen te werken met gemeenten en regionale overheden om meer van dit soort vergunningen te kunnen verstrekken.

Vlees van boerderijen zal in 2030 levensvatbaar zijn

Het creëren van een winstgevend bedrijfsmodel voor de vleesproductie is essentieel wanneer je een boer wilt overtuigen om over te stappen of over te stappen op een nieuw verdienmodel. Om het bedrijfs- en verdienmodel en de mogelijkheden voor kweekvlees te evalueren, werkten we samen met de Nederlandse landbouwbank Rabobank .

De prognoses van het verdienmodel van een vleesveehouder, gebaseerd op de huidige bekende gegevens (en rekening houdend met de gehele toekomstige bedrijfsvoering), suggereren: substantiële investeringen (meer dan 1 miljoen euro) in aanpassingen aan de boerderij en de bedrijfsvoering zouden binnen 3 (in het beste geval) tot 7 jaar (conservatief scenario) kunnen worden terugverdiend. Op de lange termijn willen we een 100% vleesproduct produceren met een vergelijkbaar volume als een gemiddelde vleesveehouder (100 ton per jaar). Op weg daarheen streven we er eerst naar om een zogenaamd hybride product te produceren (gekweekte cellen gecombineerd met plantaardige ingrediënten).

Het is vanuit kostenoogpunt zinvol om eerst met een hybride product op de markt te komen en het is realistisch om dit in 2030 te kunnen doen. Uitgaande van een prijs van € 2,93/kg voor de plantaardige ingrediënten, worden de uiteindelijke productiekosten voor een hybride product, gebaseerd op overleg met experts uit de plantaardige sector, geraamd op € 4,88/kg. De benodigde CAPEX voor de verdere verwerking bedraagt minder dan € 50.000 voor ambachtelijke slagerijapparatuur. De kosten van premiumburgers voor boeren schatten we momenteel op ongeveer € 9/kg. Om verder te werken aan het toekomstige bedrijfsmodel van de vleesveehouderij, heeft de Rabobank de steun aan RESPECTfarms voortgezet via het Rabo Impact Fund.

Je vraagt je misschien af hoe dat zich verhoudt tot industriële productie in de toekomst. We hebben verschillende publicaties over de prognoses voor productie op industriële schaal bekeken (hier Vergeer et al., 2021 ). Daaruit kun je concluderen dat productie op boerderijschaal duurder zal zijn om per kg te produceren. Aan de andere kant zal het minder risicovol zijn qua kapitaalinvestering en productverlies in geval van besmetting.

Bron: Vergeer et al., 2021, TEA van gekweekt vlees Toekomstprojecties van verschillende scenario's -
corrigendum; RESPECTboerderijen 2024

Wij geloven dat we de productiekosten nog verder kunnen verlagen door het proces volledig te automatiseren of door te leveren aan een
Premium kanaal met onze boerenvoeding. Hoe dan ook, we voorzien dat de toekomst van de kweekvleesproductie net zo divers en kleurrijk zal zijn als de vleesindustrie nu is, met producten die gericht zijn op verschillende consumentenprofielen en smaken!

De maatschappelijke kosten van inactiviteit zijn aanzienlijk

Elke consumptie brengt extra kosten voor de maatschappij met zich mee. Maar hoe hoog zijn deze maatschappelijke kosten voor vlees van vee? En hoeveel kunnen we deze maatschappelijke kosten verlagen door in de toekomst kweekvlees van boerderijen te consumeren?

RESPECTfarms heeft samen met het PPP True Price Consortium "From Insight to Action" de werkelijke kosten van gekweekt vlees van onze toekomstige boerderijen vergeleken met conventioneel vlees in 2030. Het onderzoek werd uitgevoerd door
Wageningen Economic Research en CE Delft. De bevindingen zijn veelbelovend. De studie geeft aan dat mensen door in de toekomst kweekvlees van RESPECTfarms te consumeren hun totale externe kosten 2 tot 3,5 keer kunnen verlagen , zonder dat ze daarvoor concessies hoeven te doen. Bekijk hier het volledige rapport.

Bron: Externe kosten van lokaal geproduceerd kweekvlees vergeleken met drie gangbare Nederlandse vleesproducten, Jonna Snoek, Pelle Sinke, Elsje Oosterkamp, Nikki Odenhoven 2024
Demonstratie: RESPECTfarms

Wat nu?

Wij geloven in een divers voedselproductiesysteem waarin de mogelijkheden van conventioneel en plantaardig vlees, samen met producten uit de cellulaire landbouw, worden benut om een meer divers, veerkrachtig en duurzaam voedselproductiesysteem te creëren.

Als RESPECTfarms hebben we, samen met haar consortiumpartners en sponsors, gezien dat de productie van kweekvlees op boerderijen een belangrijke rol kan spelen in deze toekomst. Kweekvleesteelt bevordert een efficiënter materiaalgebruik, wat leidt tot een winstgevender verdienmodel voor boeren. Ons concept en onze denkwijze worden inmiddels breed gedeeld en onderzocht door andere onderzoeksgroepen, zoals de Royal Agricultural University, die onlangs een rapport publiceerde over het betrekken van boeren bij de waardeketen van kweekvlees.

In de afgelopen 18 maanden hebben we de nodige bewijsstukken verzameld om vol vertrouwen een eerste demonstratieboerderij op te zetten. We zijn momenteel bezig met de planning hiervan en zijn actief op zoek naar partners en investeerders om dit mogelijk te maken. Wil je deel uitmaken van deze reis? Laat het ons weten!

Hartelijk dank voor uw voortdurende steun: Mosa Meat, Priva, Crole Natuurrund, Rügenwalder Mühle, GAIA, Rabobank, fenaco, de Europese Commissie, Kansen voor West, Dierenbescherming, Barth Misset Foundation, Wageningen Universiteit, het Nederlandse Ministerie van Landbouw en de vele sympathisanten in ons netwerk.

Op naar de volgende fase. Laten we die eerste boerderij bouwen!